Nhà ở xã hội ban đầu được đánh giá là hấp dẫn đối với người có thu nhập thấp, thế nhưng loại hình nhà ở xã hội đang dần trở nên yếu thế khi nhiều dự án thương mại đã bắt đầu đưa ra những ưu đãi gần như ngang bằng với nhà ở xã hội. Ở TP Hồ Chí Minh, không ít người dù thu nhập không cao nhưng vẫn chọn mua nhà ở thương mại, thay vì tham gia mua nhà ở xã hội với gói hỗ trợ tín dụng 30.000 tỷ đồng của Chính phủ.

Mới đây, chị Nguyễn Thị Kiều ở phường Cát Lái, quận 2, TP Hồ Chí Minh đã quyết định mua nhà ở dự án thương mại chứ không chọn mua nhà ở xã hội. Căn hộ mà chị mua thuộc loại căn hộ thương mại nhỏ, có diện tích 65m2 với giá khoảng 900 triệu đồng. Phân khúc này dù tương đương với quy chuẩn của nhà ở xã hội, nhưng chị Kiều vẫn chọn mua vì dịch vụ và hình thức mua bán nhanh chóng, tiện lợi hơn nhiều. Hơn nữa, phía chủ đầu tư cũng phối hợp với các ngân hàng hỗ trợ cho người mua vay với lãi suất 6% mỗi năm trong thời hạn 10 năm, gần giống với ưu đãi của đối tượng được mua nhà ở xã hội.

Điều đáng nói là một số dự án thương mại còn đưa ra cam kết chấp nhận chịu phạt 20% giá trị hợp đồng nếu chủ đầu tư không bàn giao nhà đúng tiến độ. Điều này càng khiến chị Kiều cũng như nhiều người mua nhà khác thấy nhà ở thương mại đang hấp dẫn hơn nhà ở xã hội.

Việc không được chuyển nhượng trong vòng 5 năm, không được tự chọn căn, tầng, hướng theo tuổi, cộng với tâm lý nhà ở xã hội là loại nhà chất lượng thấp lại càng khiến lợi thế của nhà ở xã hội đuối hơn so với nhà ở thương mại. Trong khi đó, khi mua một căn hộ thương mại là được hưởng ngay quyền chuyển đổi, còn mua nhà ở xã hội phải sau 5 năm mới được phép nhượng quyền. Chính vì vậy các dự án nhà ở thương mại vẫn bán khá chạy, còn nhà ở xã hội thì ì ạch chờ đợi người mua.

Anh Trần Minh Quân ở quận 9, TP Hồ Chí Minh nói: “Mua nhà ở thương mại thì khi thị trường bất động sản nóng lên có thể bán lại nếu không có nhu cầu ở. Vấn đề thủ tục cũng không có gì khó khăn, chủ đầu tư cũng có thể hỗ trợ cho mình để mình bán lại cho người khác dễ dàng.”

Nhà ở xã hội chưa thực sự thu hút còn do người dân luôn có tâm lý coi nhà ở xã hội đồng nghĩa với chất lượng kém, mau xuống cấp và điều đáng nói là  giá nhà ở xã hội lại không hề rẻ hơn nhà ở thương mại. Ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc công ty Trách nhiệm hữu hạn thương mại xây dựng Lê Thành cho rằng, chúng ta không nên chú ý vào số lượng nguồn cung quỹ nhà lớn với giá thấp, mà cần phải chú ý đến chất lượng công trình và đảm bảo dịch vụ về sau. Hiện nay dù nhà ở xã hội đã được cải tiến, nâng cao chất lượng, nhưng tâm lý người dân cần có thêm thời gian để thay đổi.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Mạnh Hà, Cục trưởng Cục quản lý Nhà và Thị trường Bất động sản, Bộ Xây dựng cho biết, hiện nay phân khúc căn hộ vừa và nhỏ là thị trường tiềm năng. Vì vậy, ngoài việc xây dựng nhà ở xã hội chất lượng cao thì nhà ở thương mại giá rẻ trên dưới 1 tỷ đồng cũng cần được đầu tư mạnh hơn nữa, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.

Ông Hà cho rằng, nếu có văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước cho phép và tạo điều kiện công năng, chuyển đổi diện tích phân tách các căn hộ lớn thành các căn hộ nhỏ thì sẽ thu hút người tiêu dùng đến với nhà ở xã hội. Bên cạnh đó, phương án này cũng không đòi hỏi quá mức về sức đầu tư cũng như tổng đầu tư. Do vậy, doanh nghiệp hiện tại với những dự án được phê duyệt hoàn toàn có thể thực hiện được.

Còn những quy định chưa phù hợp, sự máy móc trong triển khai thực hiện, thủ tục tiếp cận vốn vay để mua nhà khó khăn, đồng thời chất lượng dịch vụ chưa tốt nên mặc dù có nhu cầu nhưng người dân vẫn chưa thật mặn mà với nhà ở xã hội. Vậy nên, nếu không có những thay đổi về chất lượng nhà ở, thông thoáng về thủ tục thì dù nhà nước có ưu đãi bao nhiêu đi chăng nữa, nhà ở xã hội vẫn không thể cạnh tranh được với nhà ở thương mại.