Tuy nhiên, trong thực tiễn tại TP.HCM, hiện đang có nhiều bất cập khi áp dụng quy định này.

Vẫn cấp phép nhưng khó xử lý

Hiện các huyện ngoại thành tại TP.HCM như Củ Chi, Nhà Bè, Hóc Môn, Bình Chánh vẫn yêu cầu phải cấp phép xây dựng (CPXD) đối với nhà ở riêng lẻ ở nông thôn như trước đây.

Theo lãnh đạo huyện Nhà Bè, một bất cập rất dễ thấy không chỉ riêng ở Nhà Bè mà ở tất cả huyện ngoại thành. Đó chính là trên giấy chứng nhận ghi là “đất ở nông thôn” nhưng thực tế theo quy hoạch nơi có đất không còn là nông thôn nữa mà đã là đất đô thị.

Do đó, huyện Nhà Bè vẫn căn cứ vào quy hoạch xây dựng để CPXD. “Ở Nhà Bè, có những xã như Phước Kiển đã đô thị hóa 100% và quy hoạch xây dựng cũng là đô thị hoàn toàn nên không thể không CPXD” - vị này cho hay.

Lãnh đạo huyện Nhà Bè cho biết dù huyện cấp CPXD nhưng trong trường hợp người dân xây sai phép thì cũng không biết phải căn cứ vào đâu để xử phạt. “Theo Điều 93 Luật Xây dựng thì có thể căn cứ vào quy hoạch điểm dân cư nông thôn để quản lý trật tự xây dựng.

Nhưng hiện nay chúng tôi cũng như các đơn vị ngoại thành khác, việc lập quy hoạch các điểm dân cư nông thôn cũng đang ở bước đầu lập thủ tục để triển khai thực hiện” - vị này nói.

Tương tự, theo ông Huỳnh Văn Hồng Ngọc, Chủ tịch UBND huyện Hóc Môn, hiện nay trên địa bàn huyện đã phủ kín các đồ án quy hoạch 1/2000. Huyện này đang quản lý trật tự xây dựng theo quy hoạch xây dựng được duyệt. “Trong bối cảnh hiện nay mà không CPXD thì rất có nguy cơ sẽ bùng phát tình trạng vi phạm trật tự xây dựng” - ông Ngọc cho hay.

Chủ tịch huyện Hóc Môn cũng cho hay cách làm hiện nay của địa phương này vận dụng linh hoạt các quy định pháp luật có liên quan về đất đai, xây dựng để CPXD và quản lý trật tự xây dựng.

Trong đó có việc CPXD đối với nhà ở riêng lẻ nông thôn, tuy nhiên để xử lý vi phạm thì cũng rất lúng túng vì hiện nay không có quy định.

Đất ở nông thôn được miễn phép xây dựng nhưng các huyện đều phải cấp phép để quản lý. Ảnh: Việt Hoa

Huyện Củ Chi cũng có cách giải quyết tương tự như ở Hóc Môn và Nhà Bè. Ông Nguyễn Thái Bình, Trưởng phòng Quản lý đô thị huyện, cho biết huyện căn cứ vào chức năng quy hoạch trong các đồ án quy hoạch xây dựng để cấp phép và quản lý về trật tự xây dựng.

Điều này cũng có nghĩa là vẫn áp dụng như trước đây dù huyện cũng nhìn nhận thấy có bất cập như đã nêu trên.

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Việt Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Củ Chi, cho biết huyện cũng đang dự thảo văn bản tổng hợp những khó khăn, vướng mắc liên quan đến Nghị định 139 gửi Sở Xây dựng.

Phải lập quy chế quản lý kiến trúc

Ông Tống Đức Tiến, Trưởng phòng CPXD, Sở Xây dựng cho biết theo quy định hiện hành, nhà ở riêng lẻ ở nông thôn được miễn phép xây dựng nhưng không đồng nghĩa với việc không quản lý. Vì vậy, địa phương vẫn phải căn cứ vào quy hoạch xây dựng được duyệt và các quy định của pháp luật liên quan quy định về quản lý quy hoạch kiến trúc, thiết kế đô thị để quản lý.

Theo ông Tiến, hai điều kiện tiên quyết để CPXD là phù hợp quy hoạch xây dựng và mục đích sử dụng đất. Theo đó, đất ở nông thôn hay đất ở đô thị đều là đất ở. Nếu thỏa mãn các điều kiện này thì CPXD.

Đối với đất ở nông thôn, nếu đất đó hiện đã được quy hoạch là đất ở đô thị và có đầy đủ quy hoạch chi tiết xây dựng hoặc quy chế quản lý quy hoạch kiến trúc hoặc thiết kế đô thị thì mới CPXD.

Trong trường hợp khu vực chưa có quy hoạch xây dựng được duyệt thì các địa phương cần phải quy định về quản lý quy hoạch, kiến trúc để làm cơ sở CPXD và quản lý trật tự xây dựng.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay trên địa bàn TP chưa có các đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 cũng như các quy định về quản lý quy hoạch kiến trúc, thiết kế đô thị. “Do đó, các địa phương cần khẩn trương lập và phê duyệt quy hoạch chi tiết hoặc ban hành các quy định về quản lý quy hoạch kiến trúc, thiết kế đô thị để làm cơ sở cấp phép và quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn” - ông Tiến nói.

Cũng theo ông Tiến, nội dung này cũng đã được Sở Xây dựng hướng dẫn cho các địa phương thực hiện tại một văn bản ký ngày 12-4-2018. “Thẩm quyền của TP chỉ được phép ban hành quy định về xây dựng có thời hạn trên địa bàn TP, còn tất cả vấn đề liên quan đến cấp phép và quản lý trật tự xây dựng thì đều phải thực hiện đúng quy định” - ông Tiến nói.