Nguyễn Ngọc T. đang trong những ngày khấp khởi mừng thầm. Giá một mét vuông nhà chỉ 10 triệu đồng anh mua cách đây 2 năm sẽ được gia tăng giá trị nếu căn hộ chung cư diện “cơi nới” của T. ở Khu đô thị Đại Thanh (tại xã Tả Thanh Oai, Thanh Trì, Hà Nội) được cấp sổ đỏ. Đầu tuần này, một số tờ báo dẫn lời ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cho biết, thành phố sẽ vẫn cấp sổ đỏ cho người mua nhà ở dự án xây vượt tầng, chưa được cấp phép.

Chính sách nói trên được cho là để đảm bảo quyền lợi cho hàng ngàn người dân mua nhà trong trường hợp chủ đầu tư vi phạm quy hoạch xây dựng công trình nhà ở, cơi thêm tầng. Tuy nhiên, nó cũng gây bất công cho số người khác, với cấp số nhân. Bởi, với người dân ở hàng chục tầng nhà trong diện quy hoạch ở một số dự án, họ đang phải chia sẻ tiện ích thang máy, chỗ để xe… với những căn hộ thuộc diện vượt tầng. Trong số này, không ít người từng từ chối mua căn hộ vượt tầng dù giá rẻ hơn vì cho rằng các căn hộ đó sẽ không được cấp sổ đỏ.

Trong cơn sốt nóng giá nhà đất mấy năm về trước, việc chủ đầu tư dự án bất động sản xây vượt tầng, triển khai dự án khi chưa được cho phép diễn ra khá phổ biến để gia tăng lợi nhuận. Khi giá nhà đất xuống thấp, việc xây vượt tầng còn nhằm giảm giá bán trên mỗi mét vuông của dự án để dễ “thoát hàng”. Nhưng chính cách làm ăn “qua mặt” các quy định của pháp luật này đã gây ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các chủ đầu tư địa ốc bằng cách rút bớt thiết bị đắt tiền ở một số dự án, hay “tận dụng” các phần diện tích đáng ra dành cho tiện ích công cộng...

Đương nhiên, việc cấp sổ đỏ cho các nhà xây vượt tầng chỉ để xử lý chuyện đã rồi hoặc khắc phục tình trạng chây ỳ, vô hiệu hóa hiệu lực pháp luật đã xảy ra trước đây. Nhưng ở đây, lợi ích của nhà đầu tư dự án là khá rõ ràng, định lượng được ngay khi họ cố tình xây nâng tầng so với cho phép. Người mua nhà ở phần “thêm” này cũng được lợi, vì giá rẻ hơn nhiều so với các căn hộ xây dựng theo đúng quy hoạch. Tuy nhiên, so với nhóm nhỏ được lợi đó, số người chịu “mất mát” hơn nhiều. Họ là người mua ở phần tầng đúng quy hoạch với giá cao hơn hẳn. Họ là người dân ở quanh khu vực dự án phải chịu sức ép hạ tầng do số người vượt quy định ở đây. Nhưng, cao hơn là luật pháp bị xem nhẹ.

Mặc dù, ông Nghĩa có cho biết, thành phố sẽ có biện pháp xử lý đối với chủ đầu tư vi phạm. Tuy nhiên, chính quyền địa phương rõ ràng chỉ có thể phạt hành chính, mà phần phạt này chắc chắn không thể bằng với số tiền bán hàng chục căn hộ ở nhiều dự án xây thêm tầng. Nhưng, nếu cho rằng chủ đầu tư đã bán những sản phẩm mà họ vi phạm pháp luật để có, khi mà theo pháp luật họ phải phá bỏ ngay các tầng xây thêm và như vậy phạm tội lừa khách hàng của mình, bán cái mình không có thì án phạt có thể sẽ rất nặng.

Trong khi đó, cách hành xử cấp sổ đỏ cho nhà vượt tầng cho thấy việc xử lý cái sai này là tiếp nối của cái sai khác. Khi dự án xây vượt quy hoạch nhưng không được xử lý kịp thời và mạnh mẽ, cho để tồn tại, cho hoàn thành công trình cả ở phần tầng cơi thêm, nay thì tiếp tục phải cấp sổ đỏ cho các căn hộ đó… Đây rất có thể là cửa ngỏ cho sai phạm tiếp tục diễn ra trong tương lai, như kiểu “thả gà ra đuổi”, đã không quản được lại còn “phạt cho tồn tại”.

Nó cho thấy, sự công minh của pháp luật bị vi phạm, nhưng đang được “hợp thức hóa”. Nó cũng cho thấy, lợi ích cục bộ của nhà đầu tư đang thắng thế, khi cơ quan chức năng có thể “làm ngơ” để chủ đầu tư vi phạm rồi lại đi theo xử lý hậu quả. Nó cũng cho thấy, khi chủ đầu tư gây ảnh hưởng đến các khách hàng của mình, những người theo đúng luật mua nhà đắt hơn ở phần xây đúng tầng, chẳng những được lợi mà còn được cơ quan chức năng hỗ trợ bằng cách hợp thức hóa sai trái của họ. Vì vậy, việc chủ đầu tư xây vượt tầng có thể lây lan nhanh như virus, nếu việc xử lý đối với chủ đầu tư không thỏa đáng.

Còn tất nhiên, với những người như anh T. thì mong muốn có được sổ đỏ cho căn nhà của mình là đòi hỏi chính đáng. Nhưng, kỷ cương pháp luật thì dường như chưa được xem trọng. Và sự công bằng với các bên chắc chắn không được trao kèm theo sổ đỏ cho những căn hộ được xây dựng trái phép.